Zasady nabywania odprawy pośmiertnej zostały określone w rozdziale IV Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 93 § 1 kp. pracodawca jest zobowiązany do wypłaty rodzinie odprawy pośmiertnej, jeśli pracownik umrze:
a) w trakcie trwania stosunku pracy
b) w czasie pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy po rozwiązaniu stosunku pracy.
Kiedy ubezpieczenie zwolni z odprawy pośmiertnej?
Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, jeśli pracownik umrze w trakcie trwania stosunku pracy lub w czasie, w którym pobiera zasiłek z tytułu niezdolności do pracy już po rozwiązaniu stosunku pracy, pracodawca wypłaca rodzinie odprawę pośmiertną. Z tego obowiązku może zwolnić go umowa ubezpieczenia - jednak tylko pod pewnymi warunkami.
Przepisy wskazują, że odprawa pośmiertna należy się jedynie: małżonkowi lub innym członkom rodziny jeśli spełniają oni warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wypłacona kwota powinna być podzielone na równe części między wszystkie uprawnione osoby. Jeśli jednak tylko jeden członek rodziny jest uprawniony do odprawy pośmiertnej - otrzyma tylko połowę wysokości odprawy pośmiertnej.
Zobacz także: Pobieranie renty po ustaniu stosunku pracy a obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej w razie śmierci byłego pracownika
Wysokość wypłacanej odprawy pośmiertnej jest uzależniona od tego, przez jaki okres pracownik był zatrudniony u konkretnego pracodawcy, a przepisy określają jej wysokość przez odniesienie do otrzymywanego wynagrodzenia. Jeśli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat - odprawa ma wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli zatrudnienie trwało co najmniej 10 lat - wówczas kwota ma równać się wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia, natomiast dla zatrudnienia co najmniej 15-letniego - sześciomiesięcznego wynagrodzenia.
Zobacz także: Odprawa pośmiertna – za ile miesięcy ją wypłacić jeżeli pracownik miał przerwę w zatrudnieniu
Pracodawca może także skorzystać z ubezpieczenia na życie pracownika. Jeśli zawarł taką umowę, a firma ubezpieczeniowa wypłaci rodzinie odszkodowanie, które jest nie niższe niż określona w Kodeksie pracy odprawa pośmiertna, wówczas sam nie jest zobowiązany do wypłaty odprawy.
Zobacz także: Śmierć pracownika a rozliczenie składek
Jeśli suma ubezpieczeniowa będzie niższa niż przysługująca odprawa pośmiertna - pracodawca zobowiązany będzie dopłacić rodzinie różnicę między tymi kwotami.
Sąd Najwyższy podkreśla, że nie ma przy tym znaczenia jakiego rodzaju ubezpieczenie zawarł pracodawca. Może być to chociażby umowa ubezpieczenia z tytułu następstw nieszczęśliwych wypadków, która obejmuje także ryzyko śmierci pracownika. Ważny jest skutek - czyli wypłata odszkodowania osobie uprawnionej do odprawy pośmiertnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2017 r., sygn. III PK 1/17).
W literaturze przedmiotu sformułowanie "pracodawca zawrze umowę ubezpieczenia" jest interpretowane w taki sposób, że to on jest zobowiązany do opłacania składek na to ubezpieczenie.
Zobacz także: Ubezpieczenie NNW zamiast odprawy pośmiertnej
Wyrok Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2017 r., sygn. III PK 1/17 wraz z uzasadnieniem opublikowany w bazie orzeczeń Sądu Najwyższego - portal sn.pl
Ustawa - Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)
