Konsekwencją zaprzestania rekrutacji do oddziałów klas I zarówno w samodzielnych gimnazjach jak i w zespołach szkół, w skład których wchodzą gimnazja, będzie duże ryzyko wystąpienia nadwyżek kadrowych wśród nauczycieli. W związku z tym ustawodawca przygotował szczególną procedurę, zgodnie z którą nauczyciel gimnazjum prowadzonego przez jednostkę samorządu terytorialnego, zatrudnionego na podstawie mianowania lub umowy o pracę na czas nieokreślony, którego dalsze zatrudnienie w gimnazjum w roku szkolnym 2017/2018 lub 2018/2019 nie będzie możliwe ze względu na zmiany organizacyjne powodujące wygaszenie kształcenia w gimnazjum, zostanie przeniesiony w stan nieczynny na początku roku szkolnego. Jeśli z kolei nauczyciel nie wyrazi zgody na przejście w stan nieczynny, wówczas dyrektor wręczy mu wypowiedzenie stosunku pracy.
Kryteria doboru do stanu nieczynnego i zwolnienia warunkują późniejsze kroki kadrowe dyrektora gimnazjum
Nim dyrektorzy wygaszanych gimnazjów rozpoczną ruch kadrowy, przenosząc nauczycieli w stan nieczynny i wypowiadając ich stosunki pracy, powinni oni zdecydować, którzy nauczyciele utrzymają zatrudnienie przez kolejny rok szkolny, a którzy muszą pożegnać się z pracą już teraz. Aby uniknąć podjęcia decyzji niesprawiedliwych i krzywdzących, warto zredagować wewnątrzszkolne kryteria doboru do przenoszenia w stan nieczynny i wypowiadania stosunku pracy.
Wiemy jak zwolnić, ale nie wiemy, kogo
Informacje o przeniesieniu w stan nieczynny muszą być wręczone nauczycielowi najpóźniej 15 maja, a z kolei wypowiedzenia – do końca maja (z uwagi na konieczność upływu – do zakończenia roku szkolnego – 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, który nie może być skrócony). W praktyce wymusza to podejmowanie stosownych decyzji kadrowych we wcześniejszych miesiącach, a właściwie już na etapie przygotowywania projektów arkuszy organizacyjnych. O ile ustawodawca przewidział, jak dokonywać zwolnień w wygaszanych gimnazjach, o tyle niestety w żaden sposób nie wskazał, na podstawie jakich reguł wybierać danych nauczycieli do przeniesienia w stan nieczynny, a w konsekwencji do zwolnienia.
Wybór nauczyciela do zwolnienia musi być obiektywny
Wielokrotnie w takim przypadku brak możliwości dalszego zatrudnienia, a co za tym idzie – konieczność poinformowania o przeniesieniu w stan nieczynny zagraża więcej niż jednemu nauczyciela. W takiej sytuacji dyrektor musi podjąć trudną i niewygodną decyzję, któremu nauczycielowi wręczyć informację o przeniesieniu w stan nieczynny, a w razie odmowy - wypowiedzenie.
Decyzja dyrektora nie może być całkowicie uznaniowa i dowolna, ponieważ jeżeli nauczyciel nie zgodzi się na przeniesienie w stan nieczynny i odwoła się od wypowiedzenia do sądu pracy, sąd badający sprawę przeanalizuje, czy w danych okolicznościach wręczenie wypowiedzenia stosunku pracy akurat temu a nie innemu nauczycielowi jest uzasadnione.
Skorzystajmy z kryteriów różnicujących status poszczególnych nauczycieli
Z pomocą może przyjść tu opracowanie przez dyrektora kryteriów doboru do zwalniania nauczycieli. Wielu dyrektorów już wcześniej korzystało z takich kryteriów, niemniej jednak warto, przed rozpoczęciem procedur kadrowych związanych z wygaszaniem gimnazjum, dostosować te kryteria do stanu zatrudnienia w szkołach, aby mogły posłużyć zróżnicowaniu sytuacji poszczególnych nauczycieli przed rokiem szkolnym 2017/2018.
W zarządzeniu określającym kryteria doboru do zwolnienia opracowanym przez dyrektora gimnazjum jeszcze w roku szkolnym 2013/2014 widnieje kryterium stażu pracy w szkole, w którym przypisano 0 pkt dla nauczycieli mających staż pracy krótszy niż 5 letni, 1 pkt dla nauczycieli ze stażem co najmniej 5-letnim, ale krótszym niż 15-letni oraz 2 pkt dla nauczycieli ze stażem co najmniej 15 lat. W zarządzeniu wskazano też, że nauczyciele nieposiadający uprawnień emerytalnych otrzymają 2 pkt, nauczyciele, którzy są uprawnieni do świadczenia kompensacyjnego – 1 pkt, zaś nauczyciele mający prawo do emerytury 0 pkt.
Dokonując analizy akt osobowych nauczycieli dyrektor zauważył, że wszyscy nauczyciele gimnazjum mają co najmniej 15-letni staż pracy pedagogicznej. Co więcej, każdy z tych nauczycieli legitymuje się stażem pracy uprawniającym go do świadczenia kompensacyjnego. W takim przypadku warto przed rokiem szkolnym 2017/2018 zmodyfikować zarządzenie i usunąć wspomniane kryteria, gdyż okażą się one nieprzydatne. Można zastąpić je innymi np. kryterium dyscypliny czy jakości pracy.
Kryteria obejmą nie tylko wypowiedzenie, ale i stan nieczynny
