Czy można zwolnić lekarza za niepodpisanie umowy o zakazie konkurencji

Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie (umowa o dzieło czy umowa cywilnoprawna) na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność. Brak umowy o zakazie konkurencji nie nadaje jednak pracownikowi zupełnej swobody w prowadzeniu ewentualnej działalności konkurencyjnej.

Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbanie o dobro zakładu pracy oraz zachowanie w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę. Jednak szerszym zabezpieczeniem dla pracodawcy jest podpisanie umowy o zakazie konkurencji.

Wokół stosowania umów o charakterze lojalnościowym pojawiły się wątpliwości co do konsekwencji, jakie mogą wyniknąć z odmowy podpisania tego typu zobowiązań przez pracownika. Na kanwie dotychczasowego orzecznictwa został wypracowany jednoznaczny pogląd, w którym wskazano, że odmowa podpisania przez lekarza zatrudnionego w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej umowy o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy (art. 101¹ kp) może stanowić uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę (art. 45 § 1 kp) (wyrok z 24 września 2003 r., sygn. akt I PK 411/02).

Problematyka zasadności stosowania umów lojalnościowych wobec lekarzy była wielokrotnie poruszana w środowisku kadry zarządzającej. Ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników. Wśród przeciwników ich stosowania pojawiły się wątpliwości, że skutkiem wdrożenia będzie jedynie zwiększenie już i tak dużych kolejek do specjalistów. Związanie wykwalifikowanego lekarza tylko z jedną placówką medyczną spowoduje niemożność udzielania przez niego świadczeń w innych podmiotach ze szkodą dla pacjentów.

Zwolennicy twierdzą, że stosowanie tego typu umów umożliwia im pośrednią kontrolę nad personelem lekarskim, zwłaszcza przez stosowanie klauzul o charakterze względnym. Ich zdaniem nadmierne przepracowanie środowiska lekarskiego obniża efektywność oraz jakość udzielanych świadczeń, co w konsekwencji nie jest korzystne dla danej placówki. W ciągu ostatnich lat tego typu umowy stały się również narzędziem do uzyskania kontraktów z Narodowego Funduszu Zdrowia, jednak w tym przypadku zdania są podzielone. W obu sytuacjach trzeba pamiętać o analizie prawnej, aby zastosowane formy lojalnościowe były skuteczne.