Praca w godzinach nadliczbowych powinna odbywać się incydentalnie i nie może być planowana. W związku z tym udzielenie za nią czasu wolnego, zanim rzeczywiście pracownik będzie świadczył dodatkową pracę, jest działaniem nieprawidłowym. W takiej bowiem sytuacji nie ma mowy o nieplanowanym i nagłym charakterze nadgodzin. Dlatego też w razie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) pracodawca może narazić się na zarzut łamania przepisów o czasie pracy.
Rekompensata nadgodzin – zawsze po tym, jak powstaną
Z powodu szczególnych potrzeb zakładu pracy lub w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej pracodawca może polecić pracownikom pracę w godzinach nadliczbowych. Rekompensata takich dodatkowych zadań odbywa się poprzez zapłatę wynagrodzenia wraz ze stosownym dodatkiem lub udzielenie czasu wolnego (1:1,5 w przypadku czasu wolnego z inicjatywy pracodawcy lub 1:1, jeżeli poprosi o to pracownik).
Harmonogramu nie można dowolnie zmieniać
Zgodnie z wytycznymi PIP raz stworzony harmonogram czasu pracy nie powinien być następnie modyfikowany. Może to nastąpić jedynie w szczególnych, obiektywnych okolicznościach, które wcześniej pracodawca sprecyzował w przepisach wewnętrznych (np. choroba innego pracownika czy urlop na żądanie).
W związku z tym zmiana harmonogramu w trakcie miesiąca z powodu dodatkowej pracy nie jest możliwa.
Pomóc może system równoważny
W przypadku zakładów, w których natężenie pracy waha się w ramach jednego okresu rozliczeniowego, można zastosować system równoważny. W połączeniu z dłuższym okresem rozliczeniowym pozwoli on na elastyczne planowanie pracy pracowników, a co za tym idzie – pracodawca będzie mógł dostosować obsadę oraz godziny pracy do realnych potrzeb zakładu.
Zmiana systemu czasu pracy
Pracodawca zatrudnia pracowników w systemie równoważnym, w 3-miesięcznym okresie rozliczeniowym. Firma jest zakładem produkcyjnym i liczba osób potrzebnych do pracy w danym momencie okresu rozliczeniowego zależy od zamówień. Ponieważ na realizację zamówienia klienta pracodawca ma 3 miesiące – dzięki systemowi równoważnemu i długiemu okresowi rozliczeniowemu może zaplanować pracę pracowników w sposób dostosowany do swoich potrzeb, bez konieczności polecenia pracy w nadgodzinach.
art. 81 § 1, art. 135 § 2, art. 151 § 1, art. 1511–2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz.U. z 2014 r. poz. 1502).
Zobacz także:
Tagi: nadgodziny
