Elementy, które należy uwzględniać w ocenie ryzyka dotyczącej prac związanych z zabezpieczaniem lub usuwaniem wyrobów zawierających azbest, to stan fizyczny miejsca pracy (i jego stabilność) oraz dotyczący usuwanych produktów azbestowych.
W ocenie trzeba także określić:
miejsce prowadzenia prac (teren otwarty czy pomieszczenie zamknięte);
możliwość stosowania środków ochrony zbiorowej;
możliwość stosowania technik zmniejszających pylenie usuwanych materiałów zawierających azbest;
dostępność sprzętu odpowiadającego potrzebom miejsca pracy (wyciągi miejscowe, hermetyzacja pomieszczeń pracy);
dostępność środków ochrony indywidualnej;
predyspozycje zdrowotne pracowników (np. palenie papierosów).
Stwierdzenie, że w danym przypadku w materiałach występuje krokidolit, od razu podwyższa rangę niebezpieczeństwa związanego z eksploatacją obiektów i robotami polegającymi na usuwaniu lub wymianie azbestu. Na tablicach ostrzegawczych, które muszą być rozmieszczone w obiekcie, będzie potrzebne dodatkowe ostrzeżenie o występowaniu krokidolitu. Koszty robót i monitoringu powietrza również będą wyższe.
Zabezpieczenie pracowników
Pracodawca musi zapewnić, aby przy pracach stwarzających takie narażenie stosowane były przez pracowników odpowiednie do rodzaju oraz poziomu tego narażenia odzież i obuwie robocze, a także środki ochrony indywidualnej (w tym odzież ochronna oraz środki ochrony układu oddechowego), jak również zapobiegające stykaniu się ciała z pyłami azbestu i ich wdychaniu.
Odzież ochronna i robocza powinny być wykonane z materiałów uniemożliwiających przenikanie pyłu azbestu oraz umożliwiających łatwe czyszczenie. Rękawy w nadgarstkach i nogawki spodni w kostkach powinny szczelnie przylegać do ciała.
Środki ochrony układu oddechowego jednorazowego użytku należy wymieniać po każdej zmianie roboczej lub gdy opory oddychania odczuwalnie wzrosną.
Zabronione jest zdejmowanie ochron układu oddechowego w strefie zanieczyszczonej pyłem azbestu. Wszelkich zmian elementów filtrujących można dokonywać po wyjściu z tej strefy.
Z kolei w miejscach wykonywania prac, w których występuje narażenie na działanie pyłu azbestu, niedopuszczalne jest spożywanie posiłków, picie napojów, palenie tytoniu i przechowywanie rzeczy osobistych oraz przebywanie bez uzasadnionej potrzeby.
Po zakończeniu pracy w warunkach narażenia odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej muszą być:
oczyszczone z pyłu azbestu wysoko skutecznymi urządzeniami filtracyjno-wentylacyjnymi lub na mokro – w sposób uniemożliwiający uwalnianie się pyłu do środowiska pracy bądź naturalnego,
przechowywane wyłącznie w wyznaczonym miejscu, tak aby wykluczyć kontakt z własną odzieżą pracowników.
Należy także pamiętać, że:
odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej stosowane podczas prac związanych z azbestem nie mogą być używane poza miejscem pracy,
odzież zanieczyszczona pyłem azbestu przeznaczona do prania powinna być pakowana jako odpady zawierające azbest.
Przerwy na odpoczynek
W przypadku prowadzenia prac w warunkach wymagających stosowania środków ochrony układu oddechowego pracodawca zobowiązany jest, po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, zapewnić wykonującym takie roboty odpowiednie do istniejących warunków środowiska pracy przerwy na odpoczynek w miejscach, w których nie ma narażenia na działanie pyłu azbestu.
Badanie powietrza
Usuwanie wyrobów zawierających azbest o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000 kg/m3 lub zawierających krokidolit powinno odbywać się:
pod stałym nadzorem technicznym prawidłowości wykonywania prac ze strony wykonawcy robót,
przy zachowaniu określonych w planie prac warunków ochrony pracowników i środowiska.
Wspomnianą prawidłowość potwierdza się wynikiem laboratoryjnego badania jakości powietrza.
Ograniczanie stężenia
Prace związane z usuwaniem wyrobów zawierających azbest prowadzi się w sposób uniemożliwiający jego emisję do środowiska. Trzeba tu również mieć na uwadze minimalizowanie pylenia przez prowadzenie kontrolnego monitoringu powietrza w przypadku stwierdzenia występowania przekroczeń NDS pyłu azbestu w środowisku pracy.
Zatrudniający pracowników przy zabezpieczaniu lub usuwaniu wyrobów albo innych materiałów zawierających azbest musi podejmować działania zmniejszające narażenie na działanie pyłu azbestu i ograniczać jego stężenie w powietrzu co najmniej do wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) wynoszącego dla:
pyłu całkowitego 0,5 mg/m3,
włókien respirabilnych 0,1 włókien w cm3.
W przypadku przekroczenia wartości NDS pyłu azbestu pracodawca ma obowiązek wstrzymać wykonywanie pracy i niezwłocznie podjąć działania w celu obniżenia stężenia do wartości dopuszczalnej.
Ponowne podjęcie pracy dozwolone jest po stwierdzeniu, że w wyniku tych działań stężenie pyłu azbestu w środowisku pracy nie przekracza dopuszczalnej wartości.
Jeżeli mimo podjętych wysiłków obniżenie stężenia pyłu azbestu do wartości dopuszczalnej nie jest możliwe, pracę można podjąć pod warunkiem zastosowania środków ochrony układu oddechowego zapewniających nieprzekraczanie akceptowalnego narażenia. Stosowanie ich nie może być stałe i powinno być ograniczone do minimum. Ochrony układu oddechowego mogą być używane jedynie jako rozwiązanie uzupełniające lub awaryjne. Nie mogą zastępować technicznych środków ograniczających narażenie pracowników na działanie pyłu azbestu.
Podstawa prawna:
- ustawa z 19 czerwca 1997 r. o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest (tekst jedn.: Dz.U. z 2004 r. nr 3, poz. 20 ze zm.),
- rozporządzenie ministra gospodarki i pracy z 14 października 2005 r. w sprawie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy przy zabezpieczaniu i usuwaniu wyrobów zawierających azbest oraz programu szkolenia w zakresie bezpiecznego użytkowania takich wyrobów (Dz.U. nr 216, poz. 1824),
- rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest (Dz.U. nr 71, poz. 649 ze zm.),
- rozporządzenie ministra gospodarki z 13 grudnia 2010 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania wyrobów zawierających azbest oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane wyroby zawierające azbest (Dz.U. z 2011 r. nr 8, poz. 31),
- rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. nr 217, poz. 1833 ze zm.).
Marcin Śpiewakowski
Zobacz także:
