Świadczenia pobrane nienależnie zwraca świadczeniobiorca

Świadczeniami nienależnie pobranymi są:

• świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli ubezpieczony pobierający świadczenie był pouczony o braku prawa do ich pobierania (np. gdy pracodawca wypłacił zasiłek opiekuńczy, mimo że pracownik we wniosku o zasiłek opiekuńczy podał, że w okresie sprawowania opieki nad chorym dzieckiem w wieku powyżej 2 lat jest inny członek rodziny mogący zapewnić dziecku opiekę),
• świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych danych lub fałszywych dokumentów przekazanych przez ubezpieczonego albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia przez ubezpieczonego (pracownika) w błąd płatnika składek wypłacającego świadczenia (np. gdy pracownik ubiegający się o zasiłek opiekuńczy zataił informację o pobieraniu zasiłku opiekuńczego przez małżonka). 

Jeżeli wypłacone świadczenie zostało pobrane przez ubezpieczonego nienależnie, a równocześnie ubezpieczony poinformował pracodawcę o okolicznościach skutkujących brakiem prawa do tego świadczenia, to oddział ZUS będzie dochodził jego zwrotu bezpośrednio od ubezpieczonego, ale bez odsetek za zwłokę.

Przy zawiadomieniu ZUS o nienależnie pobranym świadczeniu nie obowiązuje specjalna procedura. I tak:

1. Wystarczy, że płatnik składek napisze „zwykłe” pismo, wskazując okoliczności i załączając w miarę możliwości dowody, które jego zdaniem świadczą o nienależnym pobraniu świadczenia.
2. Jeżeli ZUS będzie miał wątpliwości, zbada okoliczności sprawy, ustali, czy  miało miejsce nienależne pobranie świadczenia i ostatecznie wyda decyzję. Pracownik będzie musiał zwrócić takie świadczenie bezpośrednio do oddziału, który wydał decyzję zobowiązującą do zwrotu, na rachunek bankowy podany w tej decyzji.
3. ZUS w decyzji poinformuje, że jeżeli pracownik zwróci nienależnie pobraną kwotę jeszcze przed uprawomocnieniem się decyzji (w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji),  a świadczenie ma być zwracane przez pracownika z odsetkami, wówczas nie będą naliczane dalsze odsetki. Oznacza to, że zwróci nienależnie pobraną kwotę wraz z odsetkami, ale liczonymi tylko do dnia wydania decyzji. Jeżeli tego nie zrobi, kwota świadczeń będzie potrącana ze świadczeń bieżąco przysługujących. W przypadku gdy pracownik nie ma prawa do bieżących świadczeń, należność będzie dochodzona w drodze egzekucji, a kwota odsetek będzie wzrastała i naliczana aż do całkowitej spłaty zadłużenia. A zatem w interesie pracownika jest szybki zwrot nienależnie pobranej kwoty.