Od 1 lipca 2018 r. obowiązywać będzie podzielona płatność w VAT i inne zmiany

W dniu 27 lutego 2018 r. opublikowany został projekt (z 13 lutego 2018 r.) ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje on wprowadzenie wielu istotnych dla podatników VAT zmian.

Najważniejszą zmianą jest ograniczenie możliwości wystawiania faktur z NIP-em nabywcy do sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kas rejestrujących do przypadków, gdy paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży zawiera NIP nabywcy (zob. projektowany art. 106b ust. 4 ustawy o VAT).

Oznacza to, że nie można wystawiać faktur z NIP-em nabywcy, jeżeli paragon potwierdzający daną sprzedaż NIP-u nabywcy nie zawiera. Jak czytamy w uzasadnieniu omawianego projektu, „(…) regulacja ta pozwoli na eliminację procederu wystawiania faktur na podstawie zebranych paragonów pozostawionych przez innych klientów”.

Konsekwencje dotyczące faktur z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonami bez NIP nabywcy

Zmianie tej towarzyszyć ma określenie sankcji dla podatników wystawiających faktury z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonami bez NIP-u nabywcy oraz podatników ujmujących wystawione na nich takie faktury w ewidencji VAT.

Projekt przewiduje rozszerzenie katalogu czynności, których wykonywanie wyłącza możliwość korzystania z tzw. zwolnienia podmiotowego. Chodzi o zwolnienie obejmujące sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 1 ustawy o VAT) oraz sprzedaż dokonywaną przez podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli przewidywana przez nich wartość sprzedaży nie przekracza, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym, 200.000 zł (zob. art. 113 ust. 9 ustawy o VAT).

Po pierwsze, ze zwolnienia podmiotowego nie będą mogli korzystać podatnicy dokonujących dostaw niektórych kategorii towarów w związku z zawarciem umowy w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie (np. sprzedaż internetowa lub telefoniczna) (zob. projektowany art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f ustawy o VAT). Towarami, których to dotyczy, będą:

1)      komputery, wyroby elektroniczne i optyczne (PKWiU 26),

2)      urządzenia elektryczne i nieelektryczne sprzętu gospodarstwa domowego (PKWiU 27),

3)      maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane (PKWIU 28).

Po drugie, ze zwolnienia podmiotowego nie będą również mogli korzystać podatnicy świadczący usługi ściągania długów, w tym factoringu (zob. projektowany art. 113 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT).

Nowelizacja zakłada też uproszczenia w przepisach o wystawianiu faktur VAT RR, czyli faktur wystawianych przez będących czynnymi podatnikami VAT nabywców produktów rolnych oraz usług rolniczych od rolników ryczałtowych. Jakie zmiany nastąpią w tym zakresie?

1. Zostanie zlikwidowany obowiązek wskazywania na tych fakturach numeru dowodu osobistego dostawcy lub innego dokumentu stwierdzającego jego tożsamość, daty wydania tego dokumentu i nazwy organu, który wydał dokument, jeżeli rolnik ryczałtowy dokonujący dostawy produktów rolnych jest osobą fizyczną (zob. projektowane uchylenie art. 116 ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT).
2. Będzie można wystawiać podpisywać i przesyłać faktury VAT RR w formie elektronicznej (zob. projektowany art. 116 ust. 3a ustawy o VAT). W formie elektronicznej ma być również możliwe wystawianie, podpisywanie i przesyłanie oświadczeń o statusie rolnika ryczałtowego sporządzanych w przypadku umów kontraktacji lub innych umów o podobnym charakterze oświadczenie (zob. projektowany art. 116 ust. 4a ustawy o VAT).

3. Zlikwidowany będzie warunek odliczania kwot zryczałtowanego zwrotu podatku na podstawie faktur VAT RR w postaci zapłaty należności za produkty rolne w terminie 14 dni, licząc od dnia zakupu (zob. projektowane brzmienie art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT). Warto dodać, że warunek ten już teraz uznaje się za niezgodny z przepisami unijnymi, a w konsekwencji za nieobowiązujący (zob. przykładowo wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 maja 2013 r. - sygn. I FSK 709/12, z 2 marca 2016 r. - sygn. I FSK 1762/14 oraz z dnia 3 czerwca 2016 r. - sygn. I FSK 2054/14).

4. Nowe brzmienie art. 116 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT umożliwi zapłatę przez nabywcę produktów rolnych lub usług rolniczych rolnikowi ryczałtowemu na rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo – rozliczeniowej, której tenże rolnik jest członkiem (a nie wyłącznie – jak ma się rzecz obecnie – na rachunek bankowy rolnika).

Zmieniona definicja pierwszego zasiedlenia

Omawiany projekt przewiduje również określenie nowej definicji pierwszego zasiedlenia. Definicja ta ma fundamentalne znaczenie z punktu widzenia korzystania ze zwolnienia od podatku VAT, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT. Zwolnienie to obejmuje bowiem dostawy budynków, budowli lub ich części, jeżeli od ich pierwszego zasiedlenia minęły co najmniej dwa lata.

Ze znowelizowanego brzmienia art. 2 pkt 14 ustawy o VAT wynikać ma, że do pierwszego zasiedlenia dochodzi nie tylko na skutek oddania (po wybudowaniu lub ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej) budynku, budowli lub ich części do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi, ale również rozpoczęcie ich użytkowania na potrzeby własne. Tym samym zostanie usunięta niezgodność obecnie obowiązującej definicji z przepisami unijnymi (stwierdzona wyrokiem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 16 listopada 2017 r. w sprawie C-308/16).

Czytaj o:

TSUE: pierwsze zasiedlenie nie musi być związane z czynnością opodatkowaną VAT

Projektowane są również zmiany doprecyzowujące w przepisach dotyczących wykreślania podatników z urzędu z rejestru podatników VAT oraz rejestru podatników VAT UE. Projekt zakłada w tej kwestii trzy zmiany.

1. Wykreślanie z rejestru podatników lub podatników VAT UE ze względu na niewykazywanie w deklaracjach VAT sprzedaży lub zakupów będzie dotyczyć również podatników składających „zerowe” deklaracje VAT (zob. projektowane brzmienie art. 96 ust. 9a pkt 3 oraz art. 97 ust. 15 ustawy o VAT). W świetle obecnie obowiązujących przepisów kwestia ta nie jest oczywista.
2. Możliwość przywracania zarejestrowania podatnika wykreślonego z rejestru podatników ze względu na nieskładanie deklaracji VAT będzie  ograniczona do przypadków, gdy wniosek podatnika zostanie złożony w terminie dwóch miesięcy od dnia wykreślenia z rejestru (zob. projektowane brzmienie art. 96 ust. 9h ustawy o VAT). Z przepisów ma przy tym wynikać wprost, że przywrócenie takie jest możliwe również w przypadku podatników, którzy złożą deklaracje „zerowe” (zob. projektowany art. 96 ust. 9ha ustawy o VAT).
3. Zostanie zlikwidowana możliwość przywracania bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego rejestracji podatników wykreślonych z rejestru podatników na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT (zostanie uchylony art. 96 ust. 9j ustawy o VAT).

Pozostałe  zmiany w ustawie o VAT będą polegać na:

1)      wyłączeniu opodatkowania importu towarów w przypadku zawarcia umów między Polską a państwem trzecim, dotyczących budowy lub utrzymania mostów transgranicznych lub wspólnych odcinków dróg oraz uzyskania stosownych decyzji Rady upoważniających do stosowania środków stanowiących odstępstwo od art. 2 ust. 1 lit. d dyrektywy 2006/112/WE (zob. projektowany art. 5 ust. 6 ustawy o VAT,

2)      doprecyzowaniu, że dokumenty, o których mowa w art. 14 ust. 5 i 9b ustawy o VAT (w tym spis z natury towarów na dzień rozwiązania spółki lub zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu) mają być składane w terminie złożenia deklaracji podatkowej, a nie załączane do deklaracji podatkowej (co obecnie – ze względu na obowiązek deklaracji VAT w formie elektronicznej nie jest możliwe),

3)      podniesieniu progu powiązań kapitałowych z 5% do 25% (zob. projektowane brzmienie art. 32 ust. 4 ustawy o VAT), a więc do progu analogicznego jak obowiązujący na gruncie ustaw o podatku dochodowym,

4)      uznaniu rozliczenie zamknięcia, o którym w art. 175 rozporządzenia 2015/2446, za dokument, w którym podatnik obowiązany jest do obliczenia i wykazania kwoty podatku VAT z tytułu importu towarów (zob. projektowane brzmienie art. 33 ustawy o VAT); zmiana ta związana jest z tym, że  zgodnie z regulacjami celnymi, w niektórych sytuacjach nie występuje zgłoszenie celne zamykające procedurę celną, natomiast na importera nałożony jest obowiązek przedstawienia rozliczenia zamknięcia (dotyczy to towarów objętych procedurą uszlachetniania czynnego w sytuacji, gdy następuje uproszczone zakończenie tej procedury, zgodnie z przepisami art. 324 i art. 325 rozporządzenia 2015/2447); ponieważ przepisy ustawy o VAT nie wymieniają rozliczenia zamknięcia jako dokumentu, w którym może być obliczony i wykazany VAT z tytułu importu towarów, podatek VAT określany jest przez naczelnika urzędu celnoskarbowego w decyzji, z czym wiąże się konieczność zapłaty przez podatnika podatku VAT wraz z odsetkami; wskazana zmiana temu zaradzi, gdyż umożliwi w przypadkach, o których mowa, rozliczanie podatku VAT z tytułu importu towarów bez konieczności wydawania każdorazowo decyzji określającej ten podatek i zapłaty odsetek,

5)      zniesieniu obowiązku zawiadomienia naczelnika urzędu celno-skarbowego i naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze rozliczania podatku należnego z tytułu importu towarów na zasadach określonych w art. 33a ust. 1 ustawy o VAT (a więc w przypadkach, gdy kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów są rozliczane w deklaracjach VAT-7/VAT-7K) oraz z rezygnacji ze stosowania tych zasad rozliczania podatku należnego z tytułu importu towarów (zob. projektowane brzmienie art. 33a ust. 4 ustawy o VAT),

6)      dostosowaniu zwolnienia dla gier hazardowych do nowych przepisów ustawy o grach hazardowych (zob. projektowane brzmienie art. 43 ust. 1 pkt 15 ustawy o VAT),

7)      wyłączeniu prawa do odliczenia, jeżeli organ podatkowy udowodni, że obniżenie kwoty podatku należnego za następne okresy o różnicę podatku, którego ciężar został przerzucony na nabywcę towaru lub usługi lub osobę trzecią, skutkowałoby nieuzasadnionym wzbogaceniem podatnika (zob. projektowany art. 87 ust. 1a ustawy o VAT),

8)      doprecyzowaniu, że złożenie w urzędzie skarbowym potwierdzenia zapłaty należności będące jednym z warunków skrócenia terminu zwrotu do 25 dni nastąpić musi nie później niż w dniu złożenia deklaracji (zob. projektowane brzmienie art. 87 ust. 6 pkt 3 ustawy o VAT),

9)      określeniu, że złożenie kaucji gwarancyjnej, o której mowa w przepisach o odpowiedzialności podatkowej nabywcy w szczególnych przypadkach, jest możliwe tylko, jeżeli podmiot przez co najmniej 12 miesięcy składał deklaracje VAT (zob. projektowany art. 105b ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT),

10)  ograniczeniu do 15% wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego ustalanego w przypadku złożenia deklaracji korygującej w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia kontroli celno-skarbowej (zob. projektowany art. 112b ust. 2a ustawy o VAT),

11)  wprowadzeniu odwołań do definicji paliw ciekłych określonej przepisami ustawy Prawo energetyczne (zob. projektowane brzmienie art. 103 ust. 5a ustawy o VAT, nowe brzmienie poz. 10 załącznika nr 13 do ustawy o VAT oraz uchylenie poz. 11 tego załącznika).

Projektodawcy chcą, aby nowelizacja ustawy o VAT weszła w życie 1 lipca 2018 r. Na dzień dzisiejszy dotrzymanie tego terminu jest jak najbardziej możliwe.

Etap legislacyjny: projekt z 13 lutego 2018 r. ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw – przekazany do opiniowania.