Kiedy urząd skarbowy może kontrolować kontrahentów podatnika

Zasady przeprowadzania takich kontroli zostały określone w przepisach ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa. W myśl przepisów organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności.

Głównym celem kontroli krzyżowej jest sprawdzenie zgodności dowodów znajdujących się w dokumentacji określonego podmiotu z ich odpowiednikami posiadanymi przez jego kontrahentów.

Prowadzenie czynności w ramach kontroli krzyżowej jest możliwe jedynie w odniesieniu do tych kontrahentów podatnika, którzy prowadzą (bądź prowadzili w przeszłości) działalność gospodarczą. Aktualny brak posiadania przez dany podmiot statusu przedsiębiorcy, np. z powodu zaprzestania działalności gospodarczej, nie stoi na przeszkodzie sprawdzeniu znajdującej się u niego dokumentacji, jeżeli wykonywał on tę działalność w okresie, którego dotyczy prowadzone względem podatnika postępowanie podatkowe bądź kontrola podatkowa.

Kontroli krzyżowej nie wolno dokonywać u tych kontrahentów podatnika, którzy wprawdzie obecnie prowadzą taką działalność, ale nie zajmowały się nią w okresie objętym jednym ze wspomnianych wcześniej postępowań. Fakt, że dany podmiot (np. osoba fizyczna) jako konsument otrzymał w tym czasie fakturę dokumentującą zakup od podatnika określonego towaru bądź usługi, nie jest wystarczającą przesłanką do przeprowadzenia w stosunku do niego czynności, o których mowa.

Z przepisów nie wynikają żadne ograniczenia odnośnie liczby kontrahentów podatnika, których dokumenty mogą być sprawdzone w ramach jednego postępowania podatkowego bądź kontroli podatkowej. Organ prowadzący tego rodzaju postępowanie w zależności od potrzeb i własnego uznania może skupić się tylko na jednym kontrahencie, kilku wybranych, jak i na wszystkich podmiotach, z którymi dany podatnik dokonywał transakcji gospodarczych w okresie objętym postępowaniem. Żaden z tych podmiotów nie staje się jednak stroną postępowania kontrolnego bądź podatkowego prowadzonego przez organ względem podatnika.