Skutki podatkowe nabycia wierzytelności przez bank

Z przepisów ustawy o CIT wynika, że bank może zaliczyć w poczet kosztów uzyskania przychodów koszty rezerw utworzonych na pokrycie wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona.

W przypadku utraty wartości kredytów/pożyczek w bankach stosujących Międzynarodowe Standardy Rachunkowości ustawodawca wprowadza szczególną zasadę w art. 38b ust. 1 ustawy o CIT. Banki stosujące MSR mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy aktualizujące z tytułu utraty wartości kredytów/pożyczek oraz gwarancji/poręczeń spłaty kredytów i pożyczek odpowiadających równowartości rezerw na ryzyko związane z działalnością banków.

Zbywanie oraz nabywanie wierzytelności stanowi czynność bankową wymienioną w art. 5 Prawa bankowego. W praktyce działalności bankowej instrumentem prawnym służącym do nabywania/zbywania wierzytelności jest zawarcie umowy sprzedaży, uregulowanej w przepisach prawa cywilnego. W myśl art. 509 KC, wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania. Zawarcie umowy sprzedaży wierzytelności w żaden sposób nie zmienia istoty umowy kredytu/pożyczki – w takiej sytuacji dochodzi tylko i wyłącznie do zmiany wierzyciela (banku udzielającego kredytu/pożyczki), zaś treść stosunku zobowiązaniowego pozostaje bez żadnych zmian. Cesja wierzytelności sama w sobie nie jest zdarzeniem prawnym podlegającym przepisom o sukcesji podatkowej (rozdział 14 działu III Ordynacji podatkowej) .

W przepisach ustawy o CIT ustawodawca nie zawarł żadnych szczególnych ograniczeń, których celem byłoby zawężenie uprawnień banku nabywającego wierzytelności z tytułu kredytów (pożyczek) do zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów rezerw na pokrycie tych wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona bądź też wierzytelności odpisanych jako nieściągalne.

Prawo banku nabywającego wierzytelności do zaliczenia w poczet kosztów podatkowych rezerw na pokrycie nieściągalnych wierzytelności wynika ze spełnienia warunku przedmiotowego tj. odpisy aktualizujące (rezerwy) muszą dotyczyć tych wierzytelności, które w ramach cesji zostały przekazane do banku nabywającego.