Problem ma swoje korzenie w przepisach funkcjonujących w latach 70`-90` minionego wieku. Funkcjonowała wówczas taka praktyka, że władza publiczna wydawała decyzje lokalizacyjną, a na jej podstawie spółdzielnie realizowały inwestycje mieszkaniowe.
Brak prawa do gruntu - nierozwiązany problem spółdzielni
Jeśli budynek został wybudowany przez spółdzielnię na gruncie, do którego nie uzyskała jeszcze prawnorzeczowego prawa, nie ma możliwości ustanowienia odrębnego prawa własności do lokalu. Możliwość ta jest uzależniona od prawa własności lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, na której stoi budynek. Spółdzielnie od lat domagają się odpowiednich zmian w prawie, które uregulują status prawny gruntów.
Zobacz także: Pilnujmy numerów ksiąg wieczystych
Problem został częściowo rozwiązany w ustawie o spółdzielniach mieszkaniowych z 15 grudnia 2000 r. Jednak problem jest dość złożony, a przyczyny nieuregulowanej sytuacji gruntów na których stoją budynki należące do spółdzielni są zróżnicowane. Niektóre spółdzielnie postawiły budynki na gruntach do których nie miały trwałego prawa, a jedynie umowę dzierżawy lub użytkowania. Teraz prowadzi to do powstawania dodatkowych kosztów dla mieszkańców, a jednocześnie wątpliwego zabezpieczenia ich lokali.
Sąd Najwyższy wydał 24 maja 2023 r. uchwałę w składzie siedmiu sędziów - sygn. III CZP 104/12, która jeszcze bardziej skomplikowała sytuację lokatorów. Zgodnie z uchwałą, nie można skutecznie ustanowić spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jako ograniczonego prawa rzeczowego, jeśli spółdzielnia mieszkaniowa nie dysponuje własnością (współwłasnością) gruntu lub jego użytkowania wieczystego. Tym samym zakładanie księgi wieczystej jest niemożliwe dla samej ekspektatywy spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu.
Zobacz także: PiS weźmie się za spółdzielnie mieszkaniowe? Kaczyński mówił o porażce i sprycie prezesów
Przekłada się to z kolei na ograniczenie obrotu takich lokali, w związku z tym, że nie ma możliwości zabezpieczenia kredytu wpisem hipoteki do księgi wieczystej - tym samym zakupu takiej ekspektatywy nie można kredytować.
Sytuacja finansowa wielu spółdzielni nie pozwala także na pokrycie należności za użytkowanie wieczyste na zasadach pełnej-rynkowej odpłatności.
Kolejnym problemem są roszczenia poprzednich właścicieli lub ich następców prawnych, które w znaczący sposób utrudniają uregulowanie stanu prawnego gruntów.
Zobacz także:
Informacja opublikowana na oficjalnym portalu Kancelarii Prezesa Rady Ministrów - portal gov.pl
