Badania okresowe należy wykonywać w czasie pracy

Osoby przyjmowane do pracy podlegają wstępnym badaniom profilaktycznym. Badania te wykonuje się przed podjęciem pracy, a w praktyce warto je przeprowadzić jeszcze przed podpisaniem umowy o pracę. Takie postępowanie jest nie tylko praktyczne (pracodawca nie musi podpisywać umowy – i potem wypowiadać jej – pracownikowi niezdolnemu do pracy), ale również zgodne z przepisami prawa pracy. Kodeks pracy nie nakazuje bowiem przeprowadzania badań wstępnych w godzinach pracy, czyli dopiero po zawarciu umowy o pracę.

Wszyscy pracownicy podlegają też badaniom okresowym i kontrolnym. Badania te przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy (art. 229 § 3 kp). Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Zwrot „w miarę możliwości w godzinach pracy” oznacza, w mojej ocenie, że pracodawca powinien umożliwić pracownikom wykonanie badań okresowym i kontrolnym w taki sposób, aby nie angażowali swojego czasu wolnego na ich wykonanie.

Nie jest to jednak bezwzględny obowiązek. Jeżeli ze względu na specyfikę wykonywanej pracy, jej organizację itp., obiektywnie nie ma możliwości zwolnienia pracownika od pracy na czas niezbędny do wykonania badań profilaktycznych, można wykonać badania poza normalnymi godzinami pracy. W literaturze prawa pracy spotkać można opinie, że w takiej sytuacji pracodawca powinien udzielić pracownikom czasu wolnego w zamian za czas spędzony na badaniach profilaktycznych, w takim samym wymiarze, w jakim pracownik przebywał na badaniach. Taki obowiązek nie wynika jednak z przepisów.

Jeżeli więc – obiektywnie oceniając – badania profilaktyczne mogą być wykonane w godzinach pracy (mimo że są pewnego rodzaju utrudnieniem dla organizacji pracy w zakładzie), to tak należy je wykonywać. Natomiast jeśli nie ma takiej możliwości, Kodeks pracy dopuszcza badania poza godzinami pracy, choć czyni to na zasadzie wyjątku od reguły.