Należy podkreślić, że obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne za osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia jest uzależniony od tego, czy jest to dla niej jedyny tytuł do ubezpieczeń, a więc czy oprócz tej umowy nie ma ona innych źródeł dochodu. Znaczenie ma również to, czy jest ona uczniem lub studentem i nie ukończyła 26 lat – takie osoby z umowy zlecenia nie podlegają ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Zleceniobiorca, który co prawda nie ukończył 26 lat, ale nie uczy się i nie studiuje, ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu podlega na zasadach ogólnych.
Zleceniodawca musi opłacić zaległe składki za zleceniobiorcę
Przepisy nie zwalniają płatnika z obowiązku opłacenia do ZUS należnych składek na ubezpieczenia społeczne za zleceniobiorcę. Płatnik po uregulowaniu składek do ZUS za zleceniobiorcę powinien wystąpić do zleceniobiorcy o ich zwrot.
Oświadczenie zleceniobiorcy
Płatnik składek ustala, jakim ubezpieczeniom zleceniobiorca będzie podlegał. W tym celu powinien uzyskać oświadczenie od niego, że ma on inny tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, np. wykonuje równocześnie umowę o pracę i dlatego ze zlecenia podlega obowiązkowo tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu.
W oświadczeniu powinien znaleźć się zapis, że zleceniobiorca zobowiązuje się niezwłocznie poinformować płatnika o każdej zmianie swojej sytuacji ubezpieczeniowej, w tym m.in. o udzielonym urlopie wychowawczym, bezpłatnym czy też zmianie etatu. Okoliczności te mają bowiem wpływ na podleganie ubezpieczeniom ze zlecenia. Dodatkowo zleceniobiorca powinien zobowiązać się do zwrotu składek w części finansowanej ze środków ubezpieczonego oraz całości należnych do ZUS odsetek, jeżeli na skutek podania informacji niezgodnych ze stanem faktycznym lub nieprzekazania informacji o zmianie swojej sytuacji ubezpieczeniowej płatnik będzie zobowiązany opłacić za zleceniobiorcę składki na ubezpieczenia społeczne do ZUS.
Zlecenie – dobrowolnym tytułem do ubezpieczeń
Osoba, która łączy pracę na etacie z wykonywaną w innej firmie umową zlecenia, obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu podlega jako pracownik, a ze zlecenia ubezpieczenia społeczne są wówczas dobrowolne. Obowiązkowe jest tylko ubezpieczenie zdrowotne. Tak jest, gdy wynagrodzenie określone w umowie o pracę jest równe co najmniej minimalnemu.
Gdy wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest niższe od minimalnej płacy (w 2015 r. – 1750 zł) i w takiej wysokości w danym miesiącu zostało wypłacone, tytułem do obowiązkowych ubezpieczeń jest zarówno umowa o pracę, jak i umowa zlecenia.
Zleceniodawca opłaca zaległe składki za zleceniobiorcę
Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie zawierają regulacji, które zwalniałyby płatnika z obowiązku opłacenia do ZUS należnych składek na ubezpieczenia społeczne za zleceniobiorcę, w przypadku gdy został on wprowadzony w błąd przez ubezpieczonego.
Płatnik, który dysponuje oświadczeniem złożonym na piśmie przez zleceniobiorcę o tym, że jest on równocześnie w innej firmie pracownikiem, nie jest zwolniony z obowiązku złożenia do ZUS korekty dokumentów oraz opłacenia należnych składek wraz z odsetkami za zwłokę. W konsekwencji, gdy ZUS ustali, że zleceniobiorca z umowy zlecenia powinien obowiązkowo podlegać ubezpieczeniom społecznym i decyzja ta się uprawomocni, płatnik powinien złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych za ten okres i opłacić składki do ZUS wraz z odsetkami za zwłokę.
Warto dodać, że w uchwale z 5 grudnia 2013 r. Sąd Najwyższy (III PZP 6/13) uznał, iż termin przedawnienia roszczenia pracodawcy (płatnika składek) z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 i następne Kodeksu cywilnego) będącego następstwem zapłaty przez niego składek na ubezpieczenia społeczne pracowników w części, która powinna być przez nich finansowana, rozpoczyna bieg od dnia zapłaty tych składek przez pracodawcę. Ta uchwała ma zastosowanie również w przypadku dochodzenia składek od zleceniobiorcy.
art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 17 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2015 r. poz. 121).
Zobacz także:
