Małżonek w działalności gospodarczej - zatrudniony czy współpracujący?

Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym nie zawsze są jednoznaczne. W takiej sytuacji znalazł się przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Był on w ramach tej działalności objęty ubezpieczeniem w KRUS. W związku z rozszerzeniem usług, zdecydował, że zatrudni swoją żonę na umowę o pracę. Czy w takim przypadku powinien zgłosić żonę do ubezpieczenia społecznego jako osobę współpracującą z kodem 0511, czy jako osobę zatrudnioną na umowę o pracę z kodem 0110?

Zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu podlegają osoby współpracujące z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą, ale także współpracujące z osobami świadczącymi pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej, do której przepisy o umowie zlecenia mają odpowiednie zastosowanie, oraz na podstawie umowy agencyjnej. 

Osoba współpracująca została zdefiniowana w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. W art. 8 ust. 11 określa się osobę współpracującą jako: małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli spełniają dwa dodatkowe warunki:
1) pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą z którą współpracują i
2) współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia.

Wskazane zasady nie dotyczą osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Ważne: W tym samym artykule, w ust. 2 wprowadzono zasadę, zgodnie z którą, pracownik spełniający kryteria określone w ust. 11 dla osób współpracujących, jest traktowany jako osoba współpracująca dla celów ubezpieczeń społecznych. 

W omawianym przypadku istotna jest także definicja osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą. Za taką osobę uważa się - w myśl przywołanej ustawy - osobę, która prowadzi działalność gospodarczą na podstawie Prawa przedsiębiorców lub innych ustaw szczególnych. W przypadku zatrudnienia żony przedsiębiorcy i ustalenia tytułu z jakiego będzie ona podlegała ubezpieczeniom społeczny, nie ma znaczenia, że sam przedsiębiorca podlega ubezpieczeniu społecznemu w KRUS. 

Żona przedsiębiorcy zatrudniona na podstawie umowy o pracę, spełniająca kryteria określone dla osób współpracujących w art. 8 ust. 11 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu z tytułu współpracy z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą.