Wypłata trzynastki po śmierci uprawnionego pracownika

W przypadku wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci, w równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty rodzinnej. Podstawą wypłacenia trzynastki na rzecz małżonka pracownika jest sam fakt legitymowania się ważnym związkiem małżeńskim. Sam fakt bycia w związku małżeńskim oznacza, że nie jest także konieczne przeprowadzenie postępowania spadkowego po zmarłym.

Do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny pracownika:

• dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione,
• przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka,
• małżonek (wdowa lub wdowiec),
• rodzice (za rodziców uważa się również macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające).

Dzieci mają prawo do renty rodzinnej, a zatem – do otrzymania części wynagrodzenia, które otrzymałby zmarły pracownik – do ukończenia 16. roku życia, chyba że się uczą – wówczas do ukończenia nauki, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia wieku 25 lat (jeżeli dziecko osiągnęło 25 lat życia, będąc na ostatnim roku studiów w szkole wyższej, prawo do renty rodzinnej przedłuża się do zakończenia tego roku studiów) albo bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie nauki. (art. 67 i art. 68 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 887).

Jeżeli zmarły nie ma dzieci, dodatkowe wynagrodzenie roczne w całości należy wypłacić małżonkowi. Zasadą jest bowiem, że nawet jeśli do świadczeń majątkowych po zmarłym jest uprawniona jedna osoba, należy jej wypłacić te świadczenia w pełnej wysokości.

W przypadku braku małżonka lub innych osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym pracowniku, prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego wchodzi do spadku po zmarłym, a przejście tych praw na spadkobierców odbywa się na zasadach określonych w art. 922–1087 Kodeksu cywilnego. Nabycie praw majątkowych po zmarłym nauczycielu następuje w tej sytuacji na ogólnych zasadach w drodze dziedziczenia ustawowego bądź testamentowego (art. 922 § 1 Kodeksu cywilnego).

W takiej sytuacji celem wykazania praw do spadku dyrektor szkoły powinien zażądać przedłożenia przez spadkobiercę:

• odpisu prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym pracowniku albo
• zarejestrowanego u notariusza aktu poświadczenia dziedziczenia

Przepisy nie zobowiązują pracodawcy zatrudniającego zmarłego pracownika do poszukiwania czy informowania spadkobierców zmarłego o świadczeniach należnych po pracowniku. Jeżeli nie ma osób uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym pracowniku, dyrektor placówki nie musi ustalać kręgu osób uprawnionych do świadczeń po zmarłym. To osoby uprawnione (spadkobiercy) mają interes prawny w uzyskaniu świadczeń i muszą wystąpić o ich wypłatę, dokumentując swoje uprawnienia.