Nadmierne koszty szkolnych obiadów

Przepisy Prawa oświatowego są różnie interpretowane w różnych gminach. W konsekwencji, osoby chcące korzystać z ciepłych obiadów w szkole znajdują się w różnej sytuacji, co może nawet prowadzić do uznania za nierówne traktowanie. Z wniosków płynących do Biura Rzecznika Praw Obywatelskich wynika, że koszty szkolnych i przedszkolnych obiadów są zróżnicowane w zależności od tego, czy placówka korzysta z zewnętrznej firmy cateringowej czy też posiłki przygotowuje w stołówce szkolnej. 

Prawo oświatowe nie zawiera nakazu zorganizowania stołówki w szkole. Owszem daje taką możliwość, określa także zasady płatności za obiady, przypadki pozwalające na skorzystanie ze zwolnienia z opłat, a w przypadku określonych szkół - obowiązek zapewnienia jednego gorącego posiłku w ciągu dnia, włącznie ze stworzeniem możliwości do jego zjedzenia. O tym, czy w placówce pojawi się stołówka czy nie, zdecyduje ostatecznie dyrektor szkoły, w porozumieniu z organem prowadzącym. On też ustala warunki korzystania ze stołówki oraz wysokość opłat za posiłki. 

Ważne: Opłaty za korzystanie z posiłku w stołówce zorganizowanej w publicznej szkole czy też publicznym przedszkolu powinny być ustalane przez radę gminy jako równowartość surowców wykorzystanych do ich przygotowania (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 listopada 2010 r., sygn. I OSK 1554/10). 

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego pozostałe koszty związane z przygotowaniem posiłków ma ponieść organ prowadzący szkołę. Niezależnie od tego czy są to koszty wynagrodzenia pracowników, składek odprowadzanych od tego wynagrodzenia czy nakłady niezbędne na utrzymanie kuchni, czy też - w przypadku placówek korzystających z zewnętrznego cateringu - koszty związane z przygotowaniem i dowozem posiłków do jadalni / stołówki. 

Zgodnie z art. 106 ust. 4 Prawa oświatowego - nie ma możliwości przerzucenia wskazanych kosztów w całości na rodziców (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 20 kwietnia 2022 r., sygn. III OSK 1043/21). 

Mimo wyraźnego orzecznictwa kontrola wykazała, że wiele gmin niesłusznie przerzuca te koszty na rodziców, a wielu dyrektorów placówek oświatowych jest wyraźnie zaskoczonych, że w przypadku korzystania z zewnętrznej firmy cateringowej nadal obowiązują ich przepisy Prawa oświatowego. 

Może to wynikać m.in. z interpretacji, którą przedstawił resort edukacji, który w swoim stanowisku stwierdził, że ustawodawca nie nakłada na gminę konieczności ponoszenia skutków finansowych zapewnienia odpłatnego gorącego posiłku dla chętnych uczniów. 

Biorąc pod uwagę istniejące rozbieżności, konieczna jest jednolita interpretacja, a najlepiej zmiana Prawa oświatowego w taki sposób, by obowiązujące przepisy nie budziły wątpliwości.