Komercyjne eksperymenty na zdrowiu pacjentów

Niektóre komercyjne kliniki oferują swoim pacjentom udział w eksperymencie leczniczym. Są w nim wykorzystywane komórki macierzyste. Często jest to także związane z pobraniem opłaty od pacjentów, choć skuteczności procedury medycznej w żaden sposób nie jest zagwarantowana ani pewna. 

Swoje rekomendacje dotyczące takich eksperymentów przedstawił Zespół ekspertów Naczelnej Rady Lekarskiej ds. terapii komórkowych i komórek macierzystych. Zespół zauważał, że leczenie związane jest z olbrzymimi kosztami, przedstawiane jako panaceum, a tak naprawdę niegwarantujące skuteczności. To podważa zaufanie do medycyny. 

Szukając rozwiązania problemu, zespół zasugerował by zasięgnąć opinii niezależnych ekspertów, których wiedza i doświadczenie pozwoli ocenić zasadność wniosków o przeprowadzenie eksperymentów leczniczych z wykorzystaniem komórek macierzystych i określenie wskazań dla takich eksperymentów. 

Postulował także wprowadzenie odpowiednich regulacji prawnych, dzięki którym nie będzie można masowo i długotrwale korzystać z regulacji dotyczącej "wyjątku szpitalnego", a także ograniczyć odpłatność takiego leczenia. 

Reklama i promocja zabiegów o niepotwierdzonej skuteczności powinna być jego zdaniem ograniczona. Konieczne jest również gruntowne przeanalizowanie umów przedstawianych pacjentowi, by zagwarantować mu ochronę jego praw w przypadku wystąpienia skutków niepożądanych. Te z kolei, na mocy odpowiednio przygotowanych przepisów - powinny być obowiązkowo zgłaszane, aby docelowo stworzyć rejestr pozwalający zweryfikować skuteczność i bezpieczeństwo zabiegów. 

W sprawie takiego sposobu leczenia, Rzecznik Praw Obywatelskich już wcześniej zabierał głos, w związku z licznymi skargami, które do niego napływały. Prowadził korespondencję z Departamentem Kwalifikacji Medycznych i Nauki MZ, w której wyrażał swoje wątpliwości dotyczące:
1) zgodności oferowanych eksperymentów na ludziach z wykorzystaniem komórek macierzystych z przepisami ustawy
2) gwarancji podejmowania działań zgodnych z aktualnym stanem wiedzy
3) natury etycznej
4) opłat pobieranych od pacjentów za stosowanie takiego leczenia. 

W efekcie resort zdrowia zadeklarował podjęcie prac, nad wprowadzeniem zakazu pobierania opłat od uczestników. Taki plan został również pozytywnie zaopiniowany przez Naczelną Radę Lekarską, która uznała, że nowe przepisy powstrzymają nieuczciwe i wątpliwe naukowo eksperymenty. Z drugiej strony zauważono jednak niebezpieczeństwo, że wartościowe badania, te naukowo uzasadnione, zostaną zablokowane w przypadku gdy nie znajdzie się sponsor. 

Mimo deklaracji, rozwiązania proponowane przez resort zdrowia nie zostały przyjęte. 

Teraz Rzecznik Praw Obywatelskich ponownie zwraca się do resortu zdrowia o stanowisko w sprawie.