Klauzula sumienia do usunięcia

Klauzula sumienia została określona w art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Wskazany przepis pozwala lekarzowi na powstrzymanie się od wykonania świadczeń zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem z zastrzeżeniem, że nie może skorzystać z tej klauzuli w przypadku gdy zwłoka w udzieleniu pomocy lekarskiej mogłaby spowodować:
a) utratę życia
b) ciężkie uszkodzenie ciała
c) ciężki rozstrój zdrowia.

Jeśli lekarz chce skorzystać z przysługującego mu prawa, musi odnotować to w dokumentacji medycznej. W przypadku medyków wykonujących zawód w ramach umowy o pracę lub w ramach służby - powiadomienie o skorzystaniu z klauzuli sumienia musi trafić wcześniej do przełożonego. Wymagana jest do tego forma pisemna. 

Ważne: Najnowszy projekt ustawy przewiduje usunięcie art. 39 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty. 

Projektodawcy podkreślają, że lekarze wykorzystują klauzulę, lekceważąc jednocześnie ustawowe wymogi. Zauważają także, że wbrew stanowisku wyrażonemu przez Komitet Bioetyki przy Prezydium PAN i wbrew stanowisku Ministerstwa Zdrowia - na klauzulę sumienia powołują się całe podmioty lecznicze, co samo w sobie wydaje się nielogiczne. 

Przepis art. 39 stał się więc pretekstem do tego, że lekarz nie udziela świadczenia zdrowotnego, a ponieważ jest interpretowany rozszerzająco, daje takie prawo niemalże w dowolnej sytuacji. Obecne funkcjonowanie takiej regulacji powoduje większe prawdopodobieństwa wystąpienia szkody u pacjentów. Stosowana - niestety z powodzeniem - interpretacja rozszerzająca skutkuje ograniczeniem prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych - podkreślają projektodawcy. 

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że jeszcze w 2016 r. Komitet ONZ ds Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych zalecił, by w Polsce zagwarantować dostęp do bezpiecznej i legalnej aborcji, a zatem także wprowadzenie mechanizmu odwoławczego jeśli lekarz będzie chciał skorzystać z klauzuli sumienia. Takie same rekomendacje przekazał Polsce Komitet Praw Człowieka ONZ. Żadne z zaleceń nie zostało zrealizowane przez polskiego ustawodawcę. 

Ważne: Projektodawcy podkreślają - to stan zdrowia i wola pacjentki powinny być decydujące w przypadku takiego zabiegu, a nie sumienie lekarza. 

Wybierając określoną specjalizację, znając specyfikę danej dziedziny medycyny, lekarz powinien wybrać taką ścieżkę zawodową, która nie będzie stała w konflikcie z jego przekonaniami czy wiarą. Jeśli więc specjalizacja położnictwo czy ginekologia, na której będzie musiał się zmierzyć z poronieniem, śmiercią płodu, czy koniecznością przeprowadzenia zabiegu przerwania ciąży nie jest dla niego odpowiednia - powinien wybrać inną drogę.