Zgodnie z Prawem upadłościowym nieważne są postanowienia umowy zastrzegające, na wypadek ogłoszenia upadłości, zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest upadły. Nie mają zatem żadnej mocy prawnej klauzule, przewidujące wygaśnięcie umowy w przypadku ogłoszenia upadłości jednej ze stron, czy też przyznające przedsiębiorcy prawo do odstąpienia od umowy lub jej wypowiedzenia. Zabezpieczenie przed upadłością kontrahenta nie obejmuje poniższych klauzul.
Przykład: „W wypadku ogłoszenia upadłości jednej ze stron, niniejsza umowa wygasa” lub „W wypadku ogłoszenia upadłości jednej ze stron, druga strona będzie uprawniona do odstąpienia od niniejszej umowy”.
Wycofać się z umowy można wcześniej
Za dopuszczalne uznaje się zaś klauzule obejmujące okres poprzedzający upadłość, a więc – dotyczące sytuacji mających miejsce przed ogłoszeniem upadłości i ze skutkiem przed tą datą. Najczęściej związane są z pogorszeniem sytuacji majątkowej kontrahenta, spełnieniem przez niego przesłanek do ogłoszenia upadłości, złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości itd., a więc obejmują swoim zakresem te przypadki, w których przedsiębiorca ma prawo przypuszczać, iż dalsza realizacja umowy przez kontrahenta budzi wątpliwości.
Zabezpieczenie przed upadłością kontrahenta może obejmować również nałożenie na dłużnika obowiązku zawiadomienia wierzyciela o zaistnieniu wskazanych wyżej sytuacji. Tu możliwe są dwa rozwiązania – albo niejako „automatyczne” wygaśnięcie umowy na skutek zajścia wymienionych w niej okoliczności, albo – przyznanie określonych uprawnień wierzycielowi (np. do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym lub odstąpienia od umowy).
Warto się zabezpieczyć przed upadłością
Nie zawsze pogorszenie sytuacji finansowej dłużnika będzie automatycznie prowadziło do jego upadłości. Zbyt pochopne skorzystanie przez wierzyciela ze swoich uprawnień „na przedpolu” upadłości kontrahenta, spowodować może zakończenie stosunku umownego, korzystnego dla przedsiębiorcy z finansowego punktu widzenia – a w rezultacie utratę kontrahenta na przyszłość. Dla uniknięcia takiej sytuacji, kluczowe wydaje się
monitorowanie sytuacji kontrahenta i dostosowanie do niej podejmowanych kroków.
Innym sposobem zabezpieczenia się przed negatywnymi skutkami pogorszenia się sytuacji finansowej kontrahenta jest zawarcie w umowie klauzul przewidujących możliwość odstąpienia od lub wypowiedzenia umowy – w sytuacji zagrożenia właściwego wykonania zobowiązania przez kontrahenta, czy też konieczności utrzymania określonego stosunku aktywów do pasywów – bez powoływania się wprost na upadłość jednej ze stron.
Podstawa prawna: art. 34, 83 ustawy z 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. z 2012 r., poz.1112, ze zm.).
Agata Jankowska-Galińska, radca prawny
Zobacz także:
