Emerytowany członek zarządu bez umowy o pracę a wynagrodzenie

Sytuacja członków zarządu spółki z o.o. jest zawsze rozpatrywana na dwóch płaszczyznach. Pierwsza z nich to tzw. stosunek organizacyjny (korporacyjny), czyli wybór na stanowisko członka zarządu (prezesa, wiceprezesa, „szeregowego” członka zarządu). Dokonanie takiego wyboru jest konieczne, abyśmy w ogóle mogli o kimś mówić, że jest członkiem zarządu danej spółki. O takim właśnie powołaniu mówi art. 202 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dalej: ksh), zgodnie z którym członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. I to jest to powołanie, o którym mowa w pytaniu. Inaczej sprawy się mają na drugiej płaszczyźnie: zatrudnienia takiego członka zarządu w spółce. Wybrany członek zarządu może w ogóle nie być w spółce zatrudniony, co odpowiada sytuacji, gdy spółce nie zależy na wynagradzaniu swojego prezesa.

Zatrudnienie członka zarządu może mieć charakter pracowniczy lub niepracowniczy. To pierwsze rodzi stosunek pracy pomiędzy spółką a członkiem zarządu, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Chodzi tu głównie podporządkowanie członków zarządu regułom wybranego systemu czasu pracy oraz sposobu wynagradzania. Stosunek pracy może powstać na podstawie m.in. umowy o pracę i powołania.

Powołanie to jest oczywiście powołaniem pracowniczym, a więc nie należy go mylić z powołaniem, o którym mowa w przytoczonym art. 202 § 1 ksh. Stosunek powołania nie stanowi podstawy do ubezpieczenia społecznego ani zdrowotnego, tak więc jedynym obciążeniem wynagrodzenia członka zarządu będzie podatek dochodowy.

Możliwość nawiązania z członkiem zarządu spółki kapitałowej stosunku pracy na podstawie powołania jest obecnie bardzo wątpliwa. Zgodnie z art. 68 § 1 Kodeksu pracy (dalej: kp) stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach określonych w odrębnych przepisach. Doktryna oraz orzecznictwo przychylają się tu raczej do stanowiska, że zarówno ksh, jak i nawet odpowiednie zapisy umowy spółki z o.o. nie stanowią owych „odrębnych przepisów”. Tak stwierdził m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 13 października 1998 r. (sygn. akt I PKN 345/98), aktualnym także na gruncie obecnie obowiązującego Kodeksu spółek handlowych.

W omawianej sytuacji mamy więc do czynienia z prezesem zarządu, który nawiązał ze spółką jedynie stosunek wewnętrzny (organizacyjny, korporacyjny). Skutkiem takiego powołania nie jest więc nawiązanie stosunku prawnego mającego swoje oparcie w przepisach prawa cywilnego lub prawa pracy. Może się przecież zdarzyć tak, że powołany członek zarządu będzie pełnił swoją funkcję bez wynagrodzenia  i wtedy swoje umocowanie do działania opiera jedynie na owym powołaniu.

Oba stosunki prawne są więc od siebie niezależne, odrębne. W szczególności Sąd Najwyższy w wyroku z 28 lipca 1999 roku (sygn. akt I PKN 171/99) stwierdził, że powołanie członka zarządu spółki przez właściwy organ nie oznacza nawiązanie stosunku pracy w drodze powołania w rozumieniu art. 68 kp, lecz może być tylko powierzeniem funkcji organu spółki, a członkostwo w zarządzie spółki jest stosunkiem odrębnym od stosunku pracy - mogą one współistnieć ze sobą, lecz może być też tak, że członkostwu w zarządzie nie towarzyszy stosunek pracy.

W żadnym wypadku nie można więc mówić o istnieniu stosunku pracy lub o zatrudnieniu cywilnoprawnym. W szczególności nie należy mylić „powołania” w znaczeniu owego stosunku korporacyjnego z „powołaniem” w rozumieniu przepisów prawa pracy (jako jednego ze sposobów powstania stosunku pracy).

Podstawą do wypłaty wynagrodzenia na rzecz takiego członka zarządu jest uchwała wspólników. Jeżeli takowej Państwo do tej pory nie podjęli, można to zrobić.

Zgodnie z art. 13 pkt 7 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych członek zarządu, pełniący funkcję na podstawie powołania, otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie oraz inne świadczenia, które są zaliczane do przychodów z działalności wykonywanej osobiście. Wynagrodzenie z tytułu powołania nie jest oskładkowane z tytułu ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego. Z wynagrodzenia tego potrąca się tylko podatek dochodowy. Należy zauważyć, że przy powołaniu nie ma możliwości stosowania podwyższonych kosztów uzyskania przychodu. Zaliczka na podatek dochodowy jest pobierania w wysokości 18% (art. 41 ust. 1 ustawy).