Zewnętrzna przyczyna wypadku przy pracy

Organ rentowy nie godził się na wypłatę jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy. Zaskarżył wydane w tej sprawie wyroki - zarówno w I jak i w II instancji. Uznał, że istotnym zagadnieniem prawnym, które wymaga ustalenia jest odpowiedź na pytanie, czy praca w porze nocnej, w stresie i w godzinach nadliczbowych, a także związana z dyspozycyjnością niemal całodobowo oraz z koniecznością mobilności, może być uznana za zewnętrzną przyczynę wypadku przy pracy, szczególnie w sytuacji, gdy stanowisko zajmowane przez pracownika charakteryzuje się właśnie tego rodzaju cechami. Czy zatem jeśli pracownik na skutek takich okoliczności zachoruje, to można chorobę tę uznać za wypadek przy pracy? 

Mimo tej argumentacji organu rentowego Sąd Najwyższy nie przyjął skargi kasacyjnej. Podkreślił przy tym, że nie można traktować skargi kasacyjnej jako kolejnego środka odwoławczego. Jednocześnie zaznaczył także, że samo pojęcie przyczyny zewnętrznej wskazane jako element wypadku przy pracy nie powinno już rodzić wątpliwości, ponieważ art. 3 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy doczekało się już rozbudowanego orzecznictwa. 

Biorąc pod uwagę najnowsze wyroki Sądu Najwyższego, można podać kilka cech, którym musi odpowiadać przyczyna wypadku przy pracy, aby można ją zakwalifikować jako wymaganą w art. 3 ustawy wypadkowej przyczynę zewnętrzną. 

Taką przyczyną może być każdy czynnik zewnętrzny, rozumiany w ten sposób, że nie wynika on z wewnętrznych właściwości człowieka, jeśli jest w stanie wywołać szkodliwe skutki w istniejących warunkach (por. wyrok z 6 kwietnia 2022 r., sygn. I USKP 105/21 i wyrok 19 lutego 2021 r., sygn. I USKP 15/21, wyrok SN z 18 sierpnia 1999 r., sygn. II UKN 87/99). 

Przyczyną zewnętrzną wypadku przy pracy nie jest jedynie np. narzędzie, siła przyrody, czy maszyna wykorzystywana w tej pracy. Sąd Najwyższy podkreśla, że taką przyczyną może być również praca i czynność samego poszkodowanego. Zatem także w przypadku potknięcia się, czy jakiegoś niefortunnego odruchu samego poszkodowanego będzie można mówić o wypadku przy pracy (por. wyrok SN z 24 listopada 2010 r., sygn. I UK 181/10, postanowienie SN z 15 marca 2012 r., sygn. II UK 298/11).

Nadmierny wysiłek poszkodowanego, jego praca i podejmowane przez niego czynności także są przez Sąd Najwyższy kwalifikowane jako przyczyna zewnętrzna. Co więcej - także praca wykonywana jako codzienne zadania może być taką przyczyną w przypadku pracownika dotkniętego samoistnym schodzeniem. Ocena przyczyny wypadku przy pracy musi być dokonywana zawsze z uwzględnieniem indywidualnych cech konkretnego człowieka i jego stanu zdrowia (por. wyrok SN z 7 października 2015 r., sygn. II UK 362/14)